ساختارتجارت افغانستان

 درزندگی اجتماعی افراد ناگزیراند که برای بقا وتداوم حیات شان باهمدیگربه تبادله اجناس وخدمات بپردازند،واین اصل اززمان اجتماعی شدن انسان به میراث مانده که اساس زندگی اجتماعی انسانها برنیازمندیها وچگونگی رفع آن استواراست.وزمانیکه تبادله شکل میگیرد به نحوی میتوان ازتجارت حرف زد،واین حرفه یادگاری ازانسانهای قدیم است.که درشرایط کنونی بامرزبندی جغرافیایی وتقسیمات جهان به کشورهای مختلف بیشترضرورت به تبادله وتجارت احساس میشود بخصوص کشورهای که به تجارت آزاد ومزیت نسبی ومطلق کشورها درتولید بعضی اجناس وخدمات معتقداند.امروزه تلاشهای انسانها به حداکثررساندن میزان رفاهیت وآسایش شان هست واین آمال زمان برآورده میشود که برخورداری انسانها وامکانات زندگی شان به بالا ترین سطح قراربگیرد،که تمام این امکانات به ندرت درداخل یک جغرافیا مهیا شده میتواند به همین دلیل اکثرکشورهای جهان معتقداندکه تجارت اساس تحول وپیشرفت در زندگی  افراد بشمارمیرود وتجارت رابه حیث یکی ازعوامل توسعه کشورهاشمرده اند.

      افعانستان ازقدیم یک کشورتجارتی بوده ودرمرکزتبادلات تجارتی کشورهای منطقه قرارداشته وهمچنان ازمزیت نسبی درتولید بعضی اشیای طبیعی وغیرطبیعی وخدمات برخورداربوده وسهم بزرگ درتجارت منطقه داشته که متاسفانه  دراثرجنگهای تحمیلی وبی ثباتی ، اقتصادافغانستان به بیماری وورشکستگی دچارگشته و موقعیت گذشته خودراازدست داد با آنهم پس ازآمدن امنیت وثبات نسبی وامید به زندگی دوباره  اقصادافغانستان ازنواحیاشده و تجارت افغانستان دوباره درحال رونق گرفتن هست یعنی ازشروع اداره موقت تااکنون حجم تجارت افغانستان روزبروزسیرصعودی رانشان میدهد وبه این معنی است افغانستان یک کشوری است که بیشترین نیازمندیها ی آن ازناحیه تجارت مرفوع میشود واینکه امروزدرتبادلات بین المللی به کسربیلانس تجارت مواجه است مشکلات ساختاری اقتصادی افغانستان است که روزبروزتلاشها صورت میگیرد که وضعیت تجارت وتولید درافغانستان بهبودیابد.

    اکثراامتعه صادراتی افغانستان را محصولات زراعتی وادویه جات نباتی تشکیل میدهد که آنهم نظربه واردات افغانستان یک رقم بسیارناچیزرانشان میدهد چون متاسفانه زراعت نیزدرافغانستان تاهنوزبه شکل سنتی اداره میشود ودهاقین ومولدین امتعه زراعتی ازامکانات مناسب تولید وآب کافی زراعتی برخوردارنیست وهمچنان خشک سالی های پیاپی ضربات سنگینی را به اقتصادزراعتی افغانستان واردکرد.

 تاریخ ایجادکارخانجات صنعتی درافغانستان به سالهای  1321 ه.ش برمیگردد.که  کارخانجات صنعتی ، کمابیش در افغانستان پایه گزاری شد ، اما رشد قابل توجه ای نداشت با آن هم ، مطابق برخی از آمارها ، درسال 1360 ، جمعا 241 کار خانه ، موسسه و شرکت تولیدی صنعتی و نیمه صنعتی ، در کشو ر وجود داشته است که درحال حاضر 80% آنها از بین رفته و یا تعطیل می باشد و تنها تعداد اندکی کارخانه های کوچک مثل صابون سازی تولید پلاستیک ، تولید روغن ، تولید سمنت ، پتو ، نساجی ، چاپخانه و ... وجود دارد،وتولیدات صنعتی نوپای افغانستان نمیتواند که باتولیدات مدرن جهانی رقابت کند وهم اکنون باچالشهای فراوانی برای بقا ویافتن بازارهای داخلی وخارجی روبرو میباشد بخصوص سیاست اقتصادی درهای بازراکه برای اقتصادافغانستان پذیرفته اند وحمایه ای ازجانب دولت به تولیدات صنعتی صورت نمیگیرد ومشکل به نظرمیرسد که به اسرع وقت صنایع نوپای افغانستان درمارکیت های بین المللی جا بازکند لذا در سالهای اخیر تعداد کمی از اقلام صادراتی افغانستان (قالین ، خشکبار ، پوست قره قل و.....) صادر می شود ، اما آمار دقیق از مقدار آنها وجود ندارد.

اما ادعاهای وجودداردکه  تجارت افغانستان درهرسال سیرصعودی رانشان میدهد یعنی حجم تجارت درسالهای اخیردرافغانستان روبه افزایش بوده وحالت بهبود درتجارت خارجی افغانستان رانشان میدهد ،گرچندکه همزمان بارشد صادرات واردات نیزافرایش یافته ویک فاصله بین صادرات وواردات وجودداشته وبیلانس تجارت به کسرمواجه است باآنهم امیدواری ها وجودداردکه طی سالهای آینده بیلانس تجارت افغانستان درحالت تعادل قراربگیرد.

صادرات افغانستان  :

توازن بیلانس تادیات یکی ازاهداف پالیسی های اقصادی دولت میباشد که به دوطریق ممکن است یکی افرایش صادرات ودیگری کاهش واردات .صادرات زمانی افزایش میابدکه مولدین وصنعت کاران کشورراتشویق به افزایش تولید وخدمات نمایند وهمچنان زمانی میتوان ازواردات جلوگیری کردکه اشیای بدیل آنرادرداخل تولید وعرضه کرد .اما شرایط استثنایی افغانستان ایجاب میکند که همزمان با افزایش صادرات واردات نیزافزایش یابد چون اقتصادافغانستان ازحالت رکود وورشکستگی به سوی رونق وبهبود گام برمیدارد وبرای تقویه صادرات ناگذیربه واردات اشیای سرمایوی دست زد وهمچنان صادرات افغانستان راکه اکثراتولیدات زراعتی  وصنایع دستی تشکیل میدهد به شکل ابتدایی تولید میشودوبرای اینکه بیلانست تجارت افغانستان بهبودیابد راه درازی درپیش روخواهد بود باآنهم امیدواریهای وجودداردکه یک روزی این آرزو برآورده شود وکالاهای صادراتی مابتواند واردات ماراپوشش کند.

کالاهای صادراتی افغانسان بیشتربه کشورهای منطقه وکشورهای عضوسارک وروسیه وسایرکشورهای جهان صادرمیشود، وهمچنان بیشتراقلام صادراتی مارامیوه خشک ،نبات طبی ،قالین،پشم ،پوست قره قل ... میباشد که میتوانیم درجدول زیر بازارکالاهای تجارتی ونوعیت کالاهای صادراتی  افغانستان را  درسال( 1385)با جزئیات تمام مشاهده نماییم :